Diety oczyszczające i głodówki
Dieta oczyszczająca, wciąż ma przypisywaną etykietę pierwszego i niezbędnego etapu diety odchudzającej. Jednakże, jest to mylne podejście z uwagi na to, iż każdego dnia, w naszym organizmie toczą się procesy umożliwiające systematyczne pozbywanie się ubocznych produktów przemiany materii. Biorą w nich udział między innymi wątroba, nerki, płuca czy skóra. Procesy oczyszczania możemy wspomóc poprzez zdrową i zbilansowaną dietę. Obietnica niezwykle szybkich rezultatów powoduje, że po nie z chęcią sięgamy, jednak zastosowanie ich może przynieść więcej szkód niż pożytku. Rekomendowane podczas diet oczyszczających produkty czy potrawy (np. warzywa, owoce, soki, zupy) warto włączyć do swojej planu odżywiania, ale nie komponować z nich całej diety.
Głodówki, będące czasową rezygnacją z przyjmowania pokarmów, również są opisywane jako te mające na celu oczyszczenie czy też odkwaszenie ustroju. Organizm człowieka posiada jednak mechanizmy regulujące, przez co takie diety są zbędne. Posty i długotrwałe przerwy bez pokarmów mogą przyczynić się do spadków glikemii, co przekłada się m.in.: na wzrost apetytu szczególnie na wysokowęglowodanowe i wysokotłuszczowe przekąski. Diety o tak dużej restrykcji kalorycznej są niedoborowe w składniki odżywcze, co może być potencjalnie niebezpieczne dla zdrowia. Głodówki i innego rodzaju diety oczyszczające dadzą efekt w postaci utraty kilogramów, ale będzie on krótkotrwały.
Monodiety
Do diet jednoskładnikowych zaliczyć można m.in.: dietę kapuścianą, owsianą, jabłkową czy ryżową. Monodiety oparte są zazwyczaj na jednym bądź kilku składnikach. Niektóre z nich dopuszczają włączenie do jadłospisu również produktów z innych grup, ale taka dieta wciąż jest mocno ograniczona i eliminuje wiele cennych składników. Diety opierające się na wąskiej grupie artykułów spożywczych dostarczają często także zbyt niską ilość kalorii. Co gorsze nie są one dostosowane do indywidualnych potrzeb. Zastosowanie diety o zbyt dużym deficycie kalorycznym może prowadzić do gwałtownego spadku masy ciała. Będzie to jednak pozorna utrata kilogramów. Diety niskokaloryczne przyczynią się do pozbawienia nas zapasów m.in. glikogenu, a wraz z nim dużej ilości wody. Gwałtowny spadek kilogramów na wadze będzie także wynikiem opróżnienia jelit. Długotrwałe stosowanie takich diet może przełożyć się również na utratę masy mięśniowej i efekt jojo tuż po zakończeniu kuracji. Diety o dużym deficycie kalorycznym i ubogim asortymencie produktów, stosowane przez dłuższy czas, mogą spowodować także niedobory witamin i składników mineralnych. Bardzo szybko można je zauważyć w postaci np. gorszego samopoczucia, stanu zdrowia czy wyglądu skóry. Chociaż efekty tych diet mogą być dla wielu osób zadowalające należy pomyśleć o długofalowych skutkach.
Diety wysokobiałkowe (dieta Dukana)
Najpopularniejszą dietą o wysokiej zawartości białka jest dieta Dukana. W tym sposobie odżywiania znacznie ogranicza się spożycie źródeł węglowodanów (głównie produkty zbożowe) na rzecz pozostałych makroskładników (białka oraz tłuszczu). W diecie Dukana kluczowy jest dobór produktów i sposób przygotowywania posiłków. Autor zaleca jedzenie przede wszystkim mięs (drobiu, cielęciny i wołowiny), ryb i owoców morza oraz produktów nabiałowych.
Ten model żywienia z wielu przyczyn nie powinien być polecany osobom odchudzającym się. Opieranie diety głównie na produktach wysokobiałkowych obciąża nerki oraz wątrobę. Długotrwałe stosowanie tego sposobu odżywiania się może skutkować pojawieniem się niedoborów składników mineralnych i witamin, gdyż jadłospis przez długi czas nie uwzględnia produktów bogatych w składniki niezbędne dla prawidłowego odżywienia organizmu np. produkty zbożowe (pieczywo, kasze, ryż), warzywa, owoce, pestki i orzechy, nasiona roślin strączkowych. Dodatkowo stosowanie tej diety może przełożyć się na wystąpienie takich objawów jak bóle głowy i złe samopoczucie.
Diety niskowęglowodanowe
Diety niskowęglowodanowe (ang. low carb), a przede wszystkim ich najbardziej restrykcyjna wersja - dieta ketogeniczna – wciąż cieszą się dużą popularnością. Kojarzona jest głównie z błyskawiczną redukcją masy ciała, poprawą samopoczucia czy zmniejszonym uczuciem głodu. Dieta ketogeniczna charakteryzuje się wysoką podażą tłuszczu (>50% energii) i bardzo niską węglowodanów (5-10% wartości energetycznej diety lub <50g węglowodanów/dobę). Celem tego sposobu żywienia jest zmiana podstawowego źródła pozyskiwania energii z glukozy (węglowodanów) na alternatywne ciała ketonowe (powstające z tłuszczów).
Zainteresowanie dietą ketogenną spowodowane jest również większym uczuciem sytości przez osoby ją stosujące. Ponadto, zakaz spożywania węglowodanów, automatycznie zmniejsza asortyment produktów po jakie można sięgnąć, w tym również słodyczy, co sprzyja procesowi utraty masy ciała. Stosowanie jej może przyczynić się jednak do wystąpienia wielu niepożądanych skutków począwszy od objawów „keto grypy” do odwodnienia, braku apetytu czy poważnych niedoborów witamin i składników mineralnych. Przy długoterminowym stosowaniu tej diety pojawić się mogą również objawy ze strony przewodu pokarmowego tj. zaparcia. Dieta stosowana przez dłuższy czas może spowodować również zaburzenia gospodarki węglowodanowej oraz lipidowej.
Podsumowanie
Mimo tego, że obiecywane efekty przez alternatywne diety odchudzające brzmią bardzo zachęcająco, to nie są one rozwiązaniami sprzyjającymi zdrowiu. Warto mieć do nich dystans i opierać swoją wiedzę na aktualnym stanowisku naukowym lub też po konsultacji ze specjalistą w tym zakresie.
Piśmiennictwo
-
Hall KD, Bemis T, Brychta R, et al. Calorie for Calorie, Dietary Fat Restriction Results in More Body Fat Loss than Carbohydrate Restriction in People with Obesity. Cell Metab 2015; 22 (3): 427-436
-
Cudnoch-Jędrzejewska A., Niedziela M., Szczepańska-Sadowska E.: Równowaga kwasowa-zasadowa – wybrane aspekty. W: Konturek: Fizjologia człowieka. Red. Brzozowski T. wyd. 3, 479-482
-
Soenen S, Bonomi AG, Lemmens SGT, et al. Relatively high-protein or “low-carb” energy-restricted diets for body weight loss and body weight maintenance? Physiol Behav. 2012;107(3):374–80
-
Gibson AA, Seimon R V., Lee CMY, et al. Do ketogenic diets really suppress appetite? A systematic review and meta-analysis. Obes Rev 2015;16(1):64-76
-
Ting R, Dugré N, Allan GM, Lindblad AJ. Ketogenic diet for weight loss. Can Fam Physician 2018;64(12):906
-
Bueno NB, De Melo ISV, De Oliveira SL, Da Rocha Ataide T. Very-low-carbohydrate ketogenic diet v. low-fat diet for long-term weight loss: A meta-analysis of Randomised controlled trials. Br J Nutr 2013;110(7):1178-1187
